Doğum Kontrol Yöntemleri
Aile Planlaması ve Doğum Kontrol (Kontrasepsiyon)
Ailelerin ve bireylerin bilinçli bir şekilde uygun gördükleri dönemde ve bakabilecekleri sayıda çocuk sahibi olabilmeleri için aile planlaması önemlidir. Bu noktada doğum kontrol yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak bilinçlenmeyi arttırmak ve istenmeyen gebeliklerden korunmak adına önemlidir.
Herhangi bir yöntem kullanmadan cinsel ilişkiye giren kadınların ortalama olarak %80-90 kadarı 1 yıllık süre içerisinde hamile kalmaktadır. Bu yüzden herhangi bir gebeliğin istenmediği durumlarda etkili bir doğum kontrolü yöntemi kullanmak önemlidir. Çok çeşitli kontraseptif (doğum kontrol) yöntemleri mevcuttur ve bu yöntemlerin koruyuculukları farklılıklar göstermektedir.
Doğum Kontrol Yöntemi Çeşitleri
Gebelik engelleyici yöntemleri geri dönüşümlü ve geri dönüşümsüz (kalıcı) yöntemler olarak sınıflandırmak mümkündür. Her yöntemin kendi avantaj, dezavantajları bulunur ve her metod herkes için uygun olmayabilir.
Doğal Korunma Yöntemleri
Takvim yöntemi, kadının adet döngüsünde kanamanın başladığı gün baz alınarak gebe kalma olasılığının yüksek olduğu günlerde cinsel ilişkiden kaçınarak hamileliğin önlenmesi şeklindedir. Modern yöntemlerin gelişmesiyle beraber bu şekilde koruma çalışmasının yaygınlığı azalmıştır. Öncelikle adet dönemlerinin uzunluğu en az 8 ay boyunca kaydedilir. En uzun dönemden 11 gün, en kısa dönemden 18 gün çıkartılır ve ortaya çıkan bu gün aralığında ya cinsel ilişkiden kaçınılır ya da başka bir koruma şekli kullanılır. Bu yöntemin başarısızlık olasılığı oldukça yüksektir, bu neden gebe kalma riski fazla bir yöntem olarak düşünülmektedir.
Dünyada en fazla kullanılan yöntemlerden biri de latincesi “coitus interruptus” olan geri çekme ya da dışarı boşalma şeklinde adlandırılan yöntemdir. Genellikle geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yöntem bütün doğum kontrolü metodları arasında en başarısız olanı olarak kabul edilmektedir. Bunun sebebi de ejekülasyon ve orgazm sırasında geri çekmenin güç olması ve ejekülasyondan önce gelen sıvıda sperm bulunmasıdır.
Annelerde emzirme, uzunluğu anlaşılamayacak bir sürede yumurtalık fonksiyonlarının durmasına sebebiyet verebilir. Emzirme sıklığı ve uzunluğu bu durumda önemli bir faktördür. Bu yöntemde gebelikten koruma süresinin tespiti oldukça zordur. Bu nedenle emzirmenin olmadığı durumlarda hemen, düzenli emzirme yapılmayan durumlarda hemen ya da en geç 3 hafta içerisinde, düzenli ve uygun emzirme olan durumlarda ise 3 ay içerisinde ek bir korunma yöntemine başvurulması gerekmektedir. Doğum kontrol hapları süt miktarını ve kalitesini olumsuz etkilediği için, emziren kadınlarda tercih edilmemelidir.
Vajinayı yıkama olarak adlandırılan, vajina duvar ve kanalındaki spermleri su ile yıkayarak atma düşüncesiyle bazı kadınlar tarafından uygulanan işlem ise bir doğum kontrol yöntemi değildir. Bu uygulama ayrıca kişinin sağlığını da olumsuz yönde etkileyebilir.
Hap ve Mini Hap Kullanımı
Gebeliği önleyici haplar ya da oral kontraseptifler olarak da isimlendirilebilirler. Her gün düzenli alınması gereken, yumurtlama ve döllenmeyi engelleyen ve doğru kullanıldığında oldukça etkili olan bir yöntemdir. Hap olarak adlandırılanları kadınlarda doğal olarak bulunan hormonlardan ikisini de (östrojen ve progesteron) içerir. 35 yaş üstü olup sigara kullanan kadınlarda ve anne sütünü olumsuz etkileyebileceği için emziren kadınlarda kullanılmaz.
Mini haplar ise kadın hormonlarından sadece progesteronu içerir. Emziren kadınlarda mini hap kullanılabilir.
İğneler
Hormon içeren iğnelerin kas içine enjeksiyonu şeklinde yapılan bir doğum kontrol yöntemidir. Her ay veya 3 ayda bir şekilde yapılan tipleri vardır. Aylık kullanılan kadın hormonlarından ikisini de içerirken, 3 aylık yapılan sadece progesteron içerir. Doğru kullanıldığında yumurtlama ve döllenmeyi engelleyer, çok etkilidir.
Deri Altı Kapsülleri
Kolun iç bölgesine yerleştirilen ve boyutları kibrit çöpünden büyük olmayan silikon yapıda ve çubuk şeklinde kapsüllerdir. İçeriğinde progesteron bulunur ve yumurtlamayla döllenmeyi engeller. Tipine göre 3 veya 5 yıl boyunca gebelikten korunma yöntemi olarak kullanılır ve oldukça etkilidir.
Rahim İçi Araç (RİA, Spiral)
Sağlık personeli tarafından rahim içine yerleştirilen, esnek materyalden yapılmış, küçük plastik bir araçtır. Bakır ve hormon içeren çeşitleri bulunmaktadır. RİA, spermlerin tüplere ulaşmasını engelleyerek döllenmeyi önler ve çok etkilidir. 10 seneye kadar koruma sağlayabilen bakırlı çeşitleri mevcuttur.
Kondom (Prezervatif)
Erkeklerin kullandığı, bir çeşit lastikten yapılmış ince ve esnek bir kılıf şeklindedir. Cinsel ilişkide meni içerisindeki spermlerin kadının vajinasına geçişini engeller. Bariyer metotlardan biri olarak kabul edilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağladığı için oldukça sık kullanılan bir doğum kontrol yöntemidir. Kullanımında dikkat edilmesi gereken ilişki başlamadan takılması ve boşalmanın ardından semenin vajinaya bulaşmasının engellenmesi gerekmektedir.
Diyafram
Rahim ağzını kapatacak şekilde yerleştirilen, ince bir lastikten yapılmış bir kapaktır. Erkekten gelen spermin rahme geçişini engelleyerek gebelikten koruma sağlar. Doğru bir şekilde kullanılırsa oldukça etkilidir. Bariyer metotlarından biridir.
Kadın Kondomu
Şeffaf, ince ve yumuşak plastik yapıda, uçlarına halka geçirilmiş kılıf şeklinde bir yapısı vardır. Cinsel ilişki öncesinde vajinaya yerleştirilip menideki spermin dökülmesini engeller. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyuculuğu vardır. Bariyer metotlarından kabul edilir.
Spermisitler (Sperm Yok Ediciler, Erkek Döl Hücrelerini Öldüren Tablet ve Fitiller)
Gebeliği önlemek adına kadının vajinasına konularak uygulanan fitil, jel ve köpüren tablet şeklinde maddelerdir. Spermlerin rahme ulaşmadan öldürülmesini sağlarlar. Doğru kullanıldığında oldukça etkili bir doğum kontrol yöntemidir.
Kadında Tüplerin Bağlanması (Tüp Ligasyonu, Tubal Sterilizasyon)
Geri dönüşsüz ve kalıcı bir gebelikten korunma yöntemidir. Artık çocuk düşünülmediğinde kadınlardaki yumurtalık kanalı olan tüplerin cerrahi yöntemle bağlanmasıdır. Yumurtanın sperm ile karşılaşması önlenerek döllenme engellenir. Oldukça etkili bir yöntemdir.
Erkekte Kanalların Bağlanması (Vazektomi)
Bu yöntem de tüp ligasyonu gibi geri dönüşü olmayan ve kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir. Vazektomi, erkeklerin sperm kanallarının bağlanması şeklinde gerçekleştirilir ve bu sayede spermler boşalma sıvısına geçemez, döllenme engellenir. Koruyuculuk hemen gerçekleşmez, yaklaşık 3 ay gibi bir süre boyunca kondom (prezervatif) gibi fazladan bir korunma kullanılmalıdır. Cinsel aktivite de herhangi bir olumsuzluğa ya da yan etkiye sebep olmaz. Vazektomi, oldukça etkili bir yöntemdir.
Acil Korunma (Acil Kontrasepsiyon) Yöntemleri
Korunmasız cinsel ilişki sonrası ya da korunma yöntemleri kullanırken ortaya çıkabilecek beklenmedik bir sorun olduğunda, eğer gebelik önlenmek isteniyorsa başvurulabilecek acil yöntemlerdir.
İlişki sonrasında mümkün olan en kısa sürede, 72 saat dolmadan toplum içinde “ertesi gün hapı” olarak da adlandırılan doğum kontrol haplarından kullanılması mümkündür. Yüksek dozlu ve düşük dozlu doğum kontrol haplarının kullanım miktarları ve süreleri farklılık gösterir. İlişki sonrası ilk 5 gün içinde bir sağlık kuruluşu yardımıyla rahim içi araç (spiral) kullanımı da acil korunma yöntemlerinden biridir. Bu yöntemde korunmasız ilişki öncesinde gebe kalınmadığının kesin olarak bilinmesi gerekmektedir.
Yukarıda sayılan yöntemlerin dışında internet ortamında seo uzmanı kişilerin seo çalışması olarak dizayn ettikleri ve derledikleri seo makalesi olarak yazılan makalelerin bilgilerine itibar etmeden önce uzman bir kadın doğum uzmanı ile görüşmek en doğru davranış olacaktır. İnternette okuyacağınız özellikle sağlık üzerine yazılan tüm bilgilerin yüzde yüz doğru kabul edilmesi ciddi sağlık sonuçlarına sebebiyet verebilir.