Erkek kısırlığının ana nedeni olan Azospermi ( Azoosperm , azoo-SPERM-min-ah), bir erkeğin menisinde (semen) ölçülebilir sperm bulunmama durumudur. Normalde, bir erkeğin skrotumundaki testisler sperm üretir. Sperm erkek üreme sisteminden akar ve meni oluşturmak üzere sıvıyla karışır. Meni, boşalma sırasında penisten salınan kalın, beyaz sıvıdır.
Azospermi, kısırlık için değerlendirilen erkeklerin yüzde 5 ila yüzde 10’nunda bulunur. Bu Durum doğumda mevcut olabilir veya daha sonra yaşamda gelişebilir. İzmir İnce Kadın Doğum ve Tüp Bebek Kliniğimizde azospemria tedavisi ve sperm ekstraksiyonunda pek çok başarılı uygulama yapmaktayız. Hastalarımıza doğurganlığın geri dönmesine yardımcı olmak için son derece kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturuyoruz.
Azospermiye Ne Sebep Olur?
Ejakülatta sperm eksikliği, tamamen normal sperm üretimi ile erkek genital sisteminin tıkanmasına (obstrüktif azospermi) veya sperm üretimine müdahale eden zayıf sperm üretimine (obstrüktif olmayan azospermi) bağlı olabilir.
Azospermi Türleri Nelerdir?
Erkek kısırlığı üzerinde çok etkili olan azospermiyi iki tür olarak değerlendiriyoruz;
A) Obstrüktif azospermi: Bu azospermi durumunda erkekte normal sperm üretimi olmasına karşın her iki testis için üreme yolu bloke edilmiştir. Bu engel yüzünden, testisten ölçülebilir hiçbir spermin meniye giremediği anlamına gelir. Bazı hastalarda yolları oluşturan skrotumun her iki tarafında farklı bir problem olabilir.
B) Nonobstrüktif azospermi: Bu tip azospermi zayıf sperm üretimidir. Erkekler, testislerde menilerinde saptanabilir bir miktar ortaya çıkacak kadar yeterli sperm üretmezler. Nonobstrüktif azosperminin tedavisi azospermi tedavileri içinde zor olmaya devam eden bir rahatsızlıktır. Ancak tıp dünyasında en çok çalışılan konuların başında olduğu ve araştırmacıların ve doktorların her gün geliştirdiği ilerlemeler sayesinde, bazı durumlarda spermin meniye geri dönmesine yardımcı olabilmekteyiz.
Azospermi Teşhisi Nasıl Yapılır?
Doğru bir teşhis, iki farklı sperm örneğinin analiz edilmesiyle başlar. Ayrıca üreme sisteminin hormon testi ve görüntüleme taramalarını önerebiliriz.
Azospermi Nasıl Teşhis Edilir?
Kısırlık teşhisinin birçok erkek için derinden etkilediğini ve çok rahatsız edici olduğunu biliyoruz. Ancak başarılı azospermi tedavisi, nedeni belirlemekle başlar. Normalde sperm, skrotumunuzun testislerinde (testislerde) üretilir ve seminal kanallardaki sıvı ile karışmak üzere üreme sisteminizden akar. Bu boşalma sırasında penisten salınan kalın, beyaz sıvı olan meniyi oluşturur.
Dünyadaki erkeklerin yüzde 2'sine kadar menilerinde ölçülebilir sperm eksikliği vardır. Dünyada azospermi erkek kısırlığı vakalarının yüzde 10'unu temsil ediyor. Sorun ya doğumda mevcuttur ya da daha sonra gelişir. Ve bazen "sperm sayısı yok" olarak da adlandırılır. Tüp bebek kliniğimizde durumunuzun kesin nedenine ulaşmak için kapsamlı bir değerlendirme sağlıyoruz.
Azospermi ile ilgili bir teşhis konulduysa ileri tetkikler ile hangi tür azospermiye sahip olduğunuzu belirleyeceğiz; bunlar tekrar edersek;
Obstrüktif Azospermi: Sperm üretilir, ancak daha sonra üreme sisteminizde bloke edilir.
Nonobstrüktif Azospermi: Sperm üretimi bozulmuştur.
Kliniğimizde ve yararlandığımız tıp merkezlerimizde her iki türü de teşhis edecek ve tedavinizi buna göre şekillendirecek uzmanlığa ve araçlara sahiptir. Amaç, sorunu düzeltmektir. Böylece en kolay (ve çoğu zaman en uygun fiyatlı) gebe kalma şekli mümkündür. Ancak kesin yaklaşım size ve eşinize bağlıdır.
Yardımlı veya yardımsız bir gebelik sağlamak için erkeklerde şu sayılarda sperme ihtiyacınız vardır:
1) Yardımsız gebelik için 10 ila 20 milyon sağlıklı ve hareketli sperm,
2) Rahim içi tohumlama için 3 ila 5 milyon sağlıklı ve hareketli sperm,
3) Klasik tüp bebek tedavisi (IVF) için 1 milyon sağlıklı ve hareketli sperm,
4) Mikroenjeksiyon olarak kısaltılan, intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) için 1 ila 20 sağlıklı ve hareketli sperm,
Sperm Örnekleri Nasıl Alınmalı?
Azosperminin doğru teşhisi, doğal değişkenliği hesaba katmak için farklı zamanlarda toplanan iki sperm örneğiyle başlarız. Numuneler aşağıdaki koşullarda sağlanmalıdır:
a) Numuneyi bir saat içinde test kliniği ortamına ulaştırılmalıdır.
b) Ulaştırma sırasında vücut sıcaklığında kalmalıdır.
Yöntem ne olursa olsun, sperm örneği vermeden önce vücudunuzun ürettiği herhangi bir spermi yenileyebilmesi için numuneyi vermeden iki ila beş gün önce boşalma olmasından kaçınmanızı istiyoruz. Sperm örnekleri en az bir teste tabi tutulur:
İlk adım, temel bir analizi içerir. Sperm bulunmazsa, konsantre bir "pelet" oluşturmak için numuneleri bir santrifüjde döndürürüz ve daha fazla inceleriz. Teknisyenleri sperm bulamadıkları durumlarda herhangi bir gizli sperm (kriptospermi) kanıtı arar.
Azospermiye Karşı Oligospermi
Azospermi ile oligospermi sıklıkla karıştırılır. Azospermiden farklı olarak, oligospermi, sperm örneğinizin de hiç sperm olmaması değil, menide anormal derecede düşük miktarda sperminiz olma durumudur. Oligospermi durumlarında, erkek üreme tıbbı ve cerrahisi tedavilerine yönlenmekteyiz.
Diğer Teşhis Prosedürleri
Tanınız ayrıca şunları içerebilir:
Ayrıntılı bir tıbbi geçmiş: mevcut kayıtların gözden geçirilmesini içerir.
- Fiziksel inceleme,
- Hormon testi,
- Genetik tarama,
- Genital sistem görüntüleme: ultrason, MRI (manyetik rezonans görüntüleme) veya CT (bilgisayarlı tomografi) taraması kullanır.
Azospermi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Makalemizin devamında detayları olarak inceleyeceğimiz gibi azospermi tedavileri azosperminin türüne göre değişiklik gösterecektir. Genel olarak türlerine göre azospermi tedavisinde şu yöntemleri kullanmaktayız.
Obstrüktif azospermi tedavisi için, üreme yolunun blokajını kaldıran hassas bir prosedür olan mikrocerrahi ameliyatını önerebiliriz. Prosedürü sıklıkla minimal invaziv teknikler kullanarak gerçekleştirebiliriz.
Nonobstrüktif azospermi tedavisi için, bazen yaşam tarzı veya ilaç değişiklikleri gerekli olabilir. Diğer zamanlarda hormon tedavisi önerebiliriz.
Sperm çıkarma: Sperm sayısı çok düşük olan erkeklerin biyolojik baba olmalarına yardımcı olan bu karmaşık prosedürde yüksek düzeyde deneyim ve uzmanlığa sahibiz.
Sperm Ekstrasyonu Hakkında Daha Fazla Bilgi Edinmek İçin Tıklayın…
Azosperminin Nedenleri Nelerdir?
Erkek kısırlığının ana nedenlerinden biri olarak azospermi durumunu tespit ettiğimizde bir tedavi planı oluşturmadan önce azosperminin nedenini belirlememiz gerekir. Tedavi planı da tespit edilen azosperminin türüne göre değişecektir. Tedavi planınız, sahip olduğunuz azosperminin türüne bağlıdır. İki tür azosperminin nedenleri ayrı ayrı incelenmelidir;
A) Obstrüktif Azosperminin Nedenleri Nelerdir?
B) Nonobstrüktif Azosperminin Nedenleri Nelerdir?
Bu durumda; iki tür azospermiyi nedenleri bu nedenlere göre çözüm yolları ile beraber inceleyelim;
A) Obstrüktif Azospermi ve Nedenleri;
Obstrüktif azospermi erkekte normal sperm üretimi olmasına rağmen meniye spermin ulaşaması durumudur. Spermin meniye ulaşmasının önündeki engeller en yaygın olarak şu bölümlerde ortaya çıkar:
1) Epididim: Spermin olgunlaştığı her testisin arkasındaki sarmal tüpte,
2) Vas deferens: Spermi epididimden taşıyan tüpte,
3) Boşalma kanalı: Spermin idrar yoluna çıktığı ve meni oluşturmak için sıvı ile karıştığı tüpte.
Şimdi tıkanıkların oluştuğu alanlara göre sebepleri ve tedavi yollarını ortaya koyarsak;
1) Epididim Tıkanıklıkları
Birkaç koşul epididimde tıkanmaya neden olabilir:
- Enfeksiyonlar (epididimit gibi),
- İltihaplanma,
- Skrotal travma/yaralanma
- Nadir genetik durumlar: Tıkanmaya veya anormal gelişime neden olabilirler. Kistik fibroz, salgıların kalınlaşmasına neden olarak birikmeye ve spermin sıkışmasına neden olabilir. Bu bazen kistik fibroz gen mutasyonu olan ancak başka hastalık belirtisi olmayan erkekler için bile bir sorundur.
Sebebe bağlı olarak, birçok vaka mikrocerrahi ile düzeltilebilir.
2) Vas deferens Tıkanıkları ve Ameliyatı
Bir vazektomi sırasında, cerrahınız sperm akışını durdurarak her bir vas deferens'i keser veya klempler. Ancak aynı etkiye sahip olabilecek başka koşullar da vardır:
- Travma/yaralanma
- Fıtık tedavileri de dahil olmak üzere başka nedenlerle önceki ameliyat
- Üretra ile normal bağlantının oluşmamasına neden olabilen kistik fibrozis gen mutasyonları
Mikrocerrahi müdahalesi sıklıkla tıkanıklığı düzeltebilir veya sperm-meni bağlantısını onarabilir.
3) Boşalma Kanalı Tıkanıklıkları
Bazı boşalma kanalı tıkanıklıkları doğuştan doğumda mevcuttur. Diğer sebepler daha sonra gelişir:
- Enfeksiyonlar
- Travma
- Önceki ameliyatlar
Endoskopik cerrahi tıkanıklığı giderebilir ve sıklıkla spermi meniye (semene) geri getirebilir.
Obstrüktif Azospermi Tedavisi
Cerrahi müdahaleler, genellikle üreme sisteminizdeki tıkanmış tüplerdeki sorunları düzeltebilir veya doğuştan kusurlar nedeniyle hiç gelişmemiş bağlantıları yapılandırabilir. Bugün tıp, obstrüktif azospermiyi tedavi etmek için hassas tedavilerde oldukça uzmanlaşmıştır. Büyük oranda sperminizin akışını güvenli ve etkili bir şekilde eski haline getirebilmekteyiz. Cerrahi rekonstrüksiyon mümkün değilse veya bu yolu tercih etmek istemiyorsanız, genellikle başka seçenek daha vardır. Sperm ekstrasyonu yada sperm çıkarma olarak adlandırdığımız bir işlem ile olası sağlıklı ve yüksek hareketli spermlerin bulunduğu aşağıdaki alanlardan sperm elde edebilir.
- Testisler,
- Epididim, spermin olgunlaştığı bitişik tüp,
- Vas deferens, spermi oradan alan tüp
Tüp bebek (IVF) yoluyla hamileliği denemek için ekstrakte edilmiş sperm kullanıyoruz.
Sperm Ekstrasyonu Hakkında Daha Fazla Bilgi Edinmek İçin Tıklayın…
İzmir İnce Tüp bebek Kliniği’mizde obstrüktif azospermisi olan erkek hastalarımız için de tedavi seçenekleri hakkında tam olarak bilgi vermek ve tedavi yollara karar vermek için oldukça uzun süreler ayırmaktayız. Hastalarımızın sonuçta bir cerrahi işlem gerektiren durumlar hakkında pek çok sorusu olması normaldir.
Teşhisler sonucu ameliyat imkanı varsa çözüm yollarımız içinde mikrocerrahi ve endoskopik cerrahi olmak üzere iki çeşit imkanımız vardır.
1) Obstrüktif Azospermi ve Mikrocerrahi Çözümü
Mikrocerrahi, uzun bir geçmişe sahip kanıtlanmış bir tekniktir. Cerrahlar bunu gerçekleştirmek için uzun bir eğitim almanın yanı sıra çok sık uyguladığımız bir teknik olduğu için çok güvenli bir yoldur. Ameliyat sırasında olacaklar şunlardır:
- Genel anestezi ile tamamen uyutulursunuz.
- Skrotumunuzda küçük bir kesi ile başlarız.
- Ardından cerrah doktorunuz yüksek güçlü büyütme görüş büyütme cihazları ve özel aletler kullanarak tıkanıklığı dikkatlice düzeltir veya eksik bağlantıyı onarır ve kesiyi kapatır.
Epididim ve vas deferens ile ilgili sorunları onarmak için de mikrocerrahi yöntemlerini kullanıyoruz.
2) Obstrüktif Azospermi Ve Endoskopik Cerrahi
Endoskopik cerrahi, daha küçük bir kesi kullanan minimal invaziv bir prosedürdür. Ameliyat sırasında:
a) Genellikle lokal anestezi yapılabilir. Ya da rahatınız için genel anestezi ile tamamen uyutulursunuz.
b) Cerrah doktorunuz ameliyat bölgesine kameralı, ışıklı ve yüksek büyütme özelliğine sahip bir dürbün ile (çok ince, esnek tüp içinde olan) kullanır ve görüntü yönlendirme için bir monitöre yansıtılır.
c) Skop, idrar yolunuzdan hassas bir şekilde geçirilir, böylece mikrocerrahideki gereken kesi ihtiyacı ortadan kaldırır. Ve kesi olmadan tıkanmayı dikkatlice onarıyoruz. Endoskopik cerrahiyi, spermin üretraya çıktığı ve meni oluşturmak için sıvıyla karıştığı tüp olan boşalma kanalındaki sorunları onarmak için kullanıyoruz.
B) Nonobstrüktif Azoosperminin Nedenleri
Nonobstrüktif azosperminin çok sayıda nedeni vardır:
- Genetik,
- Y kromozomu eksiklikleri,
- Karyotip anormalliği,
- Radyasyon ve toksinler,
- İlaçlar,
- Hormon dengesizlikleri,
- Varikosel,
1) Genetik Sebepler
Tıp dünyasında bozulmuş sperm üretiminin tüm genetik nedenleri henüz anlaşılamamıştır. Ancak bu bizim klinik olarak da dünyadaki gelişmeleri yakından incelediğimiz ve yakından takip ettiğimiz bir alandır. Şunu anlamak önemlidir: Genetik sorun diye teşhisi detaylandırmamak doğru değildir. Çünkü;
Bilinen ve teşhis edilebilen nedenler, bazı durumlarda erkek üreme organlarında gizli sperm bulma olasılığının diğerlerinden daha yüksek olmasına sebep olur. Bu nedenler tedavinizi yönlendirmenize yardımcı olur.
Bunun yanında genetik mutasyonları çocuklarınıza geçirme riskiniz de vardır. Genetik faktörlerin teşhisi bu yüzden önemlidir. Ve genetik uzmanları bu önemli kararlarda da size rehberlik etmelidir.
2) Y Kromozom Eksiklikleri,
Y kromozomu, sperm üretimi için kritik olan birçok gen içerir. Ancak bazı erkeklerde Y kromozomunun önemli bölümleri eksiktir. Azospermi vakalarının yüzde 10'unu kadarına Y kromozomundaki eksiklikler neden olur. Bu nedenle azospermi durumunda genetik testler ile bu olasılığı dikkatle tarıyoruz.
Belirli bir Y kromozomu sorununun teşhisi önemlidir, çünkü belirli delesyonlar yani bir kromozomun bir parçasının kaybolması veya kopması ile ortaya çıkan kromozom anomalilerinin teşhisi (örneğin, AZFc) sperm bulma olasılığını artırır.
Y kromozomu eksiklikleri olan babalardan doğan tüm oğullar, kusuru miras alacaktır.
3) Karyotip Anormalliği
Erkeklerin normalde 46 kromozomu vardır: 1'den 22'ye kadar olan çiftler toplam 44, artı bir X ve bir Y. Ancak obstrüktif olmayan azospermi hastalarının yüzde 10 kadarında sperm üretimini sınırlayabilen tespit edilebilir anormallikler vardır. Fazladan bir X kromozomu, zayıf testis fonksiyonu, düşük sperm sayısı ve testosteron seviyeleri ile karakterize edilen Klinefelter sendromuna neden olur. Ancak yine de bu tür durumlarda doktorlar bazı sağlıklı spermler bulabilmektedir.
4) Radyasyon ve Toksinler
Bazı maruziyetler sperm üretimini bozabilir:
- Bazı toksik kimyasallar (pestisitlerle olası bağlantıları olan)
- Ağır metaller,
- Kemoterapi,
- Radyasyon tedavisi,
Kemoterapi veya radyasyon tedavisi görmeyi planlıyorsanız, spermi önceden dondurmak (dondurmak) genellikle iyi bir fikirdir. Ancak bu tür kanser tedavilerinden sonra da hala sıklıkla sperm bulabiliyoruz.
5) İlaçlar
Bazı ilaçlar sperm üretimine zarar verebilir. Bu nedenle, kullandığınız ilaçlar varsa hangisini kullanmaya devam etmek istediğinize karar vermenize yardımcı oluyoruz. Testosteron iyi bir örnektir: Hormon normal üreme işlevi için gerekliyken, ek formda alınması sıklıkla azospermiye neden olabilir.
6) Hormon Dengesizlikleri
Azosperminize hormon dengesizliğinin neden olması muhtemeldir ve sorunu tedavi edebiliriz.
7) Varikosel
Testis torbasındaki damarlar büyüyüp genişleyerek varikosel oluşturabilir ve normal sperm üretimini bozabilir. Tıp dünyası varikosel tedavisi ve cerrahisi ile bu sorunlardan kaynaklı sperm sorunlarını çözmede oldukça ileri bir düzeye gelmiştir.
Nonobstrüktif Azospermi Tedavileri
Günümüzde bizimde yekından takip ettiğimiz gelişmiş tedavileri seçenekleri sayesinde, obstrüktif olmayan azospermisi olan erkeklerde spermlerinin menilerine geri döndüğünü sıklıkla deneyimledik. Üstelik bu tedaviler, tüp bebek tedavisi gibi yardımcı gebe kalma tedavilerine ihtiyacı ortadan kaldırabilmektedir. Menide hiç sperm olmaması durumu devam eden diğer hastalar içinde, birçok alan kısır olsa ve hastalarımız üreme yollarından gönderecek kadar üretemese bile, testislerdeki sperm üretim ceplerini belirleyebilmekteyiz.
Böyle bir başarı, sperm ekstraksiyonu konusundaki tecrübemiz ve uzmanlığımız sayesinde mümkün olmaktadır.
Nonobstrüktif Azospermiye sahipseniz kliniğimizde sizinle özel durumunuz hakkında detaylı olarak konuşacağız. Teşhislere göre farklı pek çok tedavi önerilerinde bulunacağız. Öyle ki bazı erkekler için çözüm oldukça basittir: bir yaşam tarzı değişikliği yapmak, kullanılan ilaçları değiştirmek veya belirli toksinlerden kaçınmaya başlamak yeterli gelecektir. Ayrıca, bilmelisiniz ki kemoterapi veya radyasyon tedavisi gördüyseniz dahi üreme sistemi oldukça dirençlidir. Sadece vücudunuzun iyileşmesi için zamana ihtiyacı vardır. Ancak bu tip durumların olmadığı teşhisler içinde daha doğrudan bir müdahale de önerebiliriz. Her durumda, net bir fayda görmek için vücudunuza yeterli miktarda sperm üretimi yapabilmesi için 2-3 ay vermeniz gerekebilir.
Nonobstrüktif Azospermi İçin Hormon Tedavisi
Mevcut seviyelerine bağlı olarak, nonobstrüktif azospermisi olan bazı erkekler için belirli hormonlarla yapılan tedavi sonrasında spermi menilerine geri döndürmekten veya ekstraksiyon sırasında sperm bulma olasılığını artırmaya pek çok fayda görülmektedir. Bu hormonlar şunları içerir:
- Folikül uyarıcı hormon (FSH)
- İnsan koryonik gonadotropin (HCG)
- Klomifen
- Anastrazol
- Letrazol
Nonobstrüktif Azospermi İçin Varikoselektomi Tedavisi
Bazı erkeklerde varikosel, skrotumda sperm üretimini engelleyebilecek genişlemiş ve genişlemiş damarlar olabilir. Mikroskobik bir varikoselektomi sırasında, çevredeki önemli yapıları (örn. arterler, vas deferens, lenfatik kanallar) korurken rahatsız edici damarları belirlemek ve bağlamak için bir ameliyat mikroskobu kullanırız. Erkeklerin yüzde 40 kadarı bu prosedürle spermin menilerine geri döndüğünü görüyor. Varikoselektomi müdahelesi ile spermi meniye ulaştırmada başarısız olunsa da sperm ekstraksiyonunu bir üst seçenek olarak tercih edebilir.