Tüp bebek tedavisi gören bir kadının adet dönemi geldiğinde heyecanlanmasının tek nedeni artık tedaviye başlayacak olmalarıdır. Çoğu tüp bebek tedavisi, adet döneminizin ikinci veya üçüncü günü, yani siklus günü 2 veya 3'te başlar.
Neden Tüp Bebek Tedavisine Adet Döneminizde Başlıyoruz?
Vücudum adetimin başında ne yapıyor ki bu zamanı tedaviye başlamak için mükemmel kılıyor? Tedavinin başlangıç zamanlamasının arkasındaki neden nedir? Eğer adet görmezsem ne olur? Rahim içi araç (RİA) kullanıyorsam ne yapmalıyım? gibi sorular aklınıza gelmiş olabilir. Gelin bu sorulara ve daha fazlasına bakalım!
Menstrüel (Adet) Döngüsünün Temelleri
İşte Yüksek Seviyede Olan Bir Menstrüel Döngü (Adet Döngüsü) Diyagramı:
Tüp bebek tedavilerinin neden adet döneminde başlatıldığını derinlemesine incelemeden önce, adet döngüsünün (menstrüel döngünün) nasıl işlediğini bilmek önemlidir. Menstrüel döngü, iki ana kısma ayrılır: foliküler faz ve luteal faz.
Foliküler Faz: Foliküler faz, adet döneminizin tam kanama günü olan siklus günü 1'de başlar ve ovülasyon ile sona erer.
Foliküler faz sırasında vücudunuz, folikül uyarıcı hormon (FSH) ve luteinize edici hormon (LH) adı verilen hormonlar üretir, bu hormonlar yumurtalıklarınızı bir folikül büyütmeye teşvik eder. Folikül büyüdükçe, östrojen üretir. Östrojen, FSH ve LH üretimini yavaşlatır ve rahmin bir endometrial astar oluşturmasına neden olur. Böylece bu döngüde bir gebelik gerçekleşirse potansiyel bir embriyonun yerleşebileceği bir ortam oluşur.
Ovülasyon (Ymurtlama): Folikül, olgun bir yumurta içerecek kadar büyüdüğünde, ön hipofiz bezinden gelen bir LH dalgalanması ovülasyonu tetikler.
Ovülasyonun zamanlaması, döngü uzunluğuna ve döngü düzenliliğine bağlı olarak değişebilir. Ovülasyon, LH ve FSH seviyelerinin düşmesi ve progesteron seviyesinin yükselmesiyle hormonlarda bir değişikliği tetikler, bu da potansiyel bir gebeliği destekler.
Luteal Faz: Luteal faz, ovülasyon gerçekleştikten sonra başlar ve genellikle yaklaşık 14 gün sürer.
Menstrüel döngünün bu kısmında, dominant folikülün kalıntıları olan korpus luteum, progesteron üretir. Progesteron, endometrial astarı embriyo implantasyonu için en uygun hale getirir. Progesteron aynı zamanda bir gebelik meydana gelirse, onu destekler. Gebelik oluşmazsa, luteal fazın sonlarına doğru progesteron seviyeleri düşmeye başlar ve progesteron çekilmesi adet döneminizin başlamasına neden olur.
Adet döneminizin başlamasıyla, vücudunuz menstrüel döngüyü tekrar başlatır. Buradaki önemli nokta, döngünüzün ilk birkaç gününde, vücudunuzun henüz bir folikül veya endometrial astar büyütmeye başlamamış olmasıdır, bu da tüp bebek tedavisine başlamak için mükemmel bir zamandır.
Tüp Bebek Tedavisinin Adet Döneminde Başlamasının Sebebi Nedir?
Yumurtalık uyarımı için kullanılan fertilite ilaçları, yumurtalıklarınızdaki küçük, olgunlaşmamış antral foliküllerin hepsinin aynı anda büyüyüp olgunlaşmasını teşvik eder, bu da yumurta toplama zamanı geldiğinde çok sayıda yumurta ile çalışmanızı sağlar. Tedaviye başlamak için en iyi zaman, menstrüel döngünüzün 2. veya 3. günüdür. Bu günlerde, vücudunuz genellikle geçen ayın korpus luteumunu yeniden emmiştir ve geçen ayın astarını da dökmektedir.
Yumurtalıklarınızın bir folikül büyütmek için çalışmadığı ve endometrial astarınızın döküldüğü zaman genellikle "bazal" olarak adlandırılır.
Peki, neden vücut bazal durumdayken tedaviye başlamak istiyoruz?
Sebebi, vücudunuz kendi dominant folikülünü büyütmeye başladığında, diğer küçük antral foliküllerin fertilite ilaçlarına yanıt vermemesi durumudur. Dominant bir folikülün varlığı, kalan foliküllerin işlevini esasen kapatır.
Tedaviye Başlamamı Ne Engelleyebilir?
Bazen, siklus gününüz 2 veya 3 olduğunda bazal ultrason ve kan tahlili için geldiğinizde, vücudunuz önceki ayın korpus luteumunu henüz temizlememiş olabilir. Bu duruma genellikle basit bir kist denir. Bu tür kistler zamanla çözülecektir, bu yüzden doktorunuz size bir veya iki hafta sonra tekrar gelmenizi ve tedavi döngünüze başlayıp başlayamayacağınızı kontrol etmenizi söyleyebilir.
Tüp Bebek Tedavisi Aşamasında Adet Görmezsem veya Adetim Düzensizse Ne Olur?
Yumurtalıklarınızda hormon üreten bir folikül olduğunda, kalan foliküller fertilite ilaçlarına iyi yanıt vermez. Bu nedenle, çoğu insan için siklus günü 2 veya 3'te başlamak en iyisidir. Ancak, bazı durumlarda adet dönemi olmadan tedaviye rastgele olarak başlayabilirsiniz.
Doğum Kontrol Hapları Kullanarak Rastgele Başlama: Doğum kontrol hapları yumurtalıkları baskılar, bu da yumurtalıkların folikül büyütmesini engeller ve tedaviye başlama zamanını çok daha esnek hale getirir. Bu yöntem, hem hastaların hem de doktorların programlarına uyacak şekilde döngüleri manipüle etmek için sıklıkla kullanılır.
Düzensiz veya Seyrek Döngüleri Olan Hastalar İçin Rastgele Başlama: Adet görmeyen veya çok düzensiz adet gören hastalar, vücutlarının uzun süre boyunca folikül büyütmediği ve hormonlarının bazal seviyelerde kaldığı uzun dönemler yaşayabilirler. Bu durum genellikle PCOS'lu hastalarda görülür. Rastgele bir döngüye başlamadan önce, tüm hormonlarınızın düşük olduğunu ve yumurtalıklarınızda folikül büyümediğini doğrulamak için bir bazal ultrason ve kan tahlili için fertilite kliniğine gitmeniz gerekecektir. Vücudunuz bazal durumda olduğu sürece, doktorunuz size adet dönemi beklemeden rastgele başlama izni verebilir.
Eğer RİA'nız Varsa ve Adet Görmüyorsanız:
Eğer RİA'nız varsa ve adet görmüyorsanız, rastgele başlama için aday olabilirsiniz. Bu, sahip olduğunuz RİA türüne (bakır veya hormonal) ve RİA'nızla birlikte hala yumurtlama yapıp yapmadığınıza bağlı olabilir. Doktorunuz, rastgele bir başlama olasılığı veya vücudunuzda neler olup bittiğini değerlendirmek için ultrason ve kan tahlili ile kliniğe gelmenizi isteyebilir. Bu bilgiler, bakım ekibinize tedaviye ne zaman başlamanız gerektiği konusunda rehberlik edecektir.
Eğer düzenli adet görmüyorsanız, doktorunuz rastgele bir tedavi başlangıcına hazırlık için ilaç reçete edebilir. Bu ilaç genellikle 7-10 gün boyunca alınan bir progesteron hapıdır. İlaç bırakıldıktan sonra, progesteronun çekilmesi adet görmenize neden olacaktır. Bu şekilde, vücudunuz eski endometrial astarı dökebilir ve tedavi döngüsü sırasında yeni bir astar büyütmeye başlayabilir. Bu, zamanlanmış ilişki, IUI, taze transfer ile IVF ve dondurulmuş embriyo transfer döngüleri gibi olası bir gebeliği içeren döngülerde özellikle önemlidir.
Bazen, tedaviye başlamak için adet döneminizi beklemek size hiç bitmeyecek gibi hissettirebilir. Ancak bu zaman diliminin önemli olmasının birçok nedeni vardır. Çoğu hasta için, adet döneminizin 2. veya 3. gününde tüp bebek tedavisine başlamak, başarı şansımızı en üst düzeye çıkarır. Tıbbi ve fertilite geçmişinize dayanarak, tedavi sürecine ne zaman ve nasıl başlayacağınızı planlamanıza yardımcı olmaktayız.