Türkiye’de çalışmalardan çıkan sonuçlara göre, ülkemizde menopozda olan kadınların yarısı, doğurganlık çağında olan kadınların ise üçte biri değişik derecelerde idrar kaçırma sorunu ile baş etmeye çalışıyor. Erkeklerin de çoğunlukla sorun yaşadığı bir rahatsızlık olan idrar kaçırma problemi, daha çok kadınlarda görülüyor. İdrar kaçırma problemi birçok insanda özel, sosyal ve hijyenik sorun yaratırken, idrar kaçıran kişi eğer kadın ise sürekli ped ya da koruyucu bez kullanmak zorunda kalma durumu ortaya çıkabiliyor. Birçok kadının idrar kaçırma sorunu nedeniyle sosyal ilişkilerden kaçtığı ve kendilerini ev ile sınırlandırdığı hatta idrar kaçırma sorununun bazen ciddi psikolojik sorunlara ve depresyona neden olduğu biliniyor. Kişilerin bu sorunla ilgili bilmediği şey ise genellikle idrar kaçırma tedavisinin kolay olduğudur.
İdrar kaçırmanın nasıl bir sorun olduğunu ve idrar kaçırma tedavisinin nasıl yapılacağını bilmek için idrar ve bununla ilgili vücut kısımlarını bilmek gerekir. İnsan vücudunda böbrekten gelen idrarın biriktiği yere mesane denir. Erkeklerde bağırsakların önünde kadınlarda ise rahmin altında yer alan mesane(idrar torbası), böbreklerden gelen idrarı tutar. İdrarın mesaneye dolması sırasında beyine beyine giden sinyaller ile mesanenin kasılması engellenir ve idrar tutmayı sağlayacak olan sinyali gelmiş olur. Mesanede biriken idrar, kişiyi idrarın atılması için zorlayacak duruma geldiği zaman beyin idrarın atılması gerekliliği için kişiyi uyarır. Normal bireylerde mesanede 350 ile 500 ml arasında idrar birikebilir. İdrar birikirken mesane, elastik bir yapıya olduğundan genişlemeye başlar, bu sayede mesane içerisinde basınç artışı olmaz, böbreklerden gelen idrar rahatlıkla mesaneye girebilir. Ayrıca, mesanenin(idrar torbası) hemen altında idrarı tutmak amacıyla çalışan ve devamlı kasılı olarak duran kaslar, idrar torbasında biriken idrarın kaçmasını engellemek için çalışırlar. Kadınlarda anatomik olarak idrar borusu erkeklere göre daha kısadır.
İdrar Kaçırma Problemi Neden Ortaya Çıkar?
İdrar kaçırma problemleri birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Sebeplerin doğru belirlenmesi idrar kaçırma tedavisinin başarısı için önemlidir. idrar kaçırmanın nedenleri şunlar olabilir:
Mesanede oluşabilecek enfeksiyonlar
- Vajina enfeksiyonları
- Mesane taşları,
- Zor yapılmış doğumlar,
- Hormonsal değişimler,
- Mesane tümörleri,
- Sinirsel hastalıklar,
- Mesane çıkışında yaşanan tıkanıklıklar
İdrar torbasının yani mesanenin bir enfeksiyon kapması durumunda, mesane sinirleri aşırı şekilde uyarılır ve bu da idrar kaçırma sorununun yaşanmasına neden olur. Bu nedenler dışında hamilelik olgusu da idrar kaçırmaya neden olan faktörlerden biridir. Bebeğin idrar torbanıza yaptığı baskıdan dolayı idrar kaçırma sorunu yaşanabilmesi mümkündür. Bu durum hamileliğin son bulması durumunda idrar kaçırma tedavisine gerek kalmadan sorun bitecektir. Normal doğumla birden çok doğum yapan kadınlarda idrar kaçırma problemi yaşama olasılığı daha fazladır. Bunun nedeni pelvik kasların doğum sırasında zarar görme ihtimalinin yüksek olmasıdır. Bunun dışında pelvik kaslarının zayıflamasına ve de yavaş çalışmasına neden olan bir diğer etken ise yaşlılıktır. Genelde idrar kaçırma ile ilgili şikâyetler kadınlarda belirli bir yaştan sonra başlar. Fazla veya zor doğum yapma durumları idrar kaçırma probleminin yaşanmasına sebep olsa da hiç doğum yapmamış kadınlarda da idrar kaçırma görülme olasılığı vardır. Doğum durumu olmamasına rağmen yine de idrar kaçırma problemi yaşamanın ana nedeni ise kronik kabızlık ve aşırı kilolu olmaktır. Kişinin aşırı kilolu olması pelvik taban kaslarını zorlar. Bu zorlanmadan dolayı bu kaslar bir süre sonra idrar kaçırmaya neden olabilir. Mesanenin sabit durmasını sağlayan kaslar normal doğum esnasında yırtılır veya zarar görür. Normalde hapşırırken, öksürürken mesane aşağı doğru hareket eder. Mesanenin aşağı doğru daha fazla hareket etmesini altta yer alan destek kas dokusu engeller ve kişi idrar kaçırmaz. Ancak, eğer mesane çevresinde yer alan kaslar da zarar görmüşse veya bu kaslar yırtılmış ise özellikle hapşırırken, öksürürken mesane sabit duramayarak aşağı doğru yer değiştirir, alttaki destek kas dokusu hasarlı olduğu için yeterli desteği sağlayamaz ve mesane aşağı doğru daha fazla sarkar ve kişi idrarını kaçırır. Bu nedenle normal doğum altına kaçırma riskini artırır.
İdrar Kaçırma Tedavisi İçin Uygulanan Yöntemler Nelerdir?
Cerrahi Dışı Yöntemler
Cerrahi dışında kalan yöntemlerden ilki egzersizdir. Egzersizlerin herhangi bir yan etkileri yoktur. İdrar kaçırma tedavisinde yapılması gereken egzersizler ile hastanın kendi kaslarını nasıl kontrol etmesi gerektiği öğretilir. Hastalar kendi kaslarını doğru şekilde kasmayı öğrenirler. İdrar kaçırma tedavisi için yöntem olarak uygulanan yeni çözümlerden birisi de manyetik pelvik taban stimülasyonudur. Bu yöntemin oldukça iyi sonuçlar verdiği gözlenmiştir. Uygulanması basittir ve hastada ağrı hissi uyandırmaz. Haftada iki veya üç kez yirmi dakika süre ile uygulanmaktadır. Hastanın durumuna göre uygulama süresi değişmektedir. Genelde sekiz ya da on hafta devam eder bu uygulama. Hasta tedavi sandalyesine günlük giydiği kıyafetlerle oturur. Uygulamada idrar kaçırma problemi olan hastaya pasif egzersiz yaptırılır ve hastada yer alan pelvik taban kaslarının etkili bir şekilde çalışması sağlanır.
Cerrahi Yöntem
İdrar kaçırma ameliyatı 2000’li yıllara gelinene kadar daha farklı yöntemlerle uygulanmaktaydı. Bu yıllarda idrar kaçırma tedavisi için uygulanan yöntemler çok iyi sonuçlar vermemekteydi. Yapılan araştırmalarda idrar kaçırmanın asıl sebebinin pelvis tabanındaki kas dokusunun yetersizliği olduğu anlaşıldı. Pelvis tabanındaki kas dokusunun yetersizliğinin asıl sebep olduğunun anlaşılmasından sonra idrar kaçırma ameliyatlarında mesanenin yukarı çekilmesi yöntemi terk edildi. Genel anestezi kullanımına gerek kalmadan lokal anestezi yöntemi ile de yapılabilen ameliyatta, hastanın hastanede çok fazla yatması gerekmez. Bu yöntem yüzde doksanlara varan çözüm oranıyla hastaların yüzünü güldürüyor. Aradan yıllar geçmesine rağmen yüzde seksenlerde başarı sağlayan bu yöntem hastalara umut veriyor.